Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh ở Trường Tiểu học  trong giai đoạn hiện nay, đồng thời đề xuất một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng phong trào "Vở sạch - Chữ đẹp" trong nhà trường tiểu học.

NHỮNG BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHỮ VIẾT CHO HỌC SINH

I-  NÂNG CAO NHẬN THỨC CHO GIÁO VIÊN, HỌC SINH VÀ  PHỤ HUYNH

Nhà trường đã tổ chức quán triệt và nâng cao nhận thức cho giáo viên, học sinh và cha mẹ các em về vai trò của chữ viết, vị trí, tầm quan trọng của việc rèn chữ viết đối với việc hình thành nhân cách, tính kiên trì, tính kỉ luật , chịu khó của các em trong quá trình học tập. Chữ viết đẹp sẽ tạo hứng thú cho học sinh trong việc học các môn học khác.

Đầu năm học, chúng ta tổ chức họp phụ huynh phổ biến kế hoạch hoạt động của nhà trường trong năm học mới, đồng thời kết hợp tuyên truyền trong phụ huynh về việc cần phải quan tâm rèn chữ viết cho học sinh của phụ huynh, xoá bỏ quan điểm không cần rèn chữ viết khi nền khoa học và công nghệ ngày càng hiện đại.

Yêu cầu phụ huynh mua sắm đủ các loại học cụ có chất lượng cho học sinh trong quá trình học tập như: bút, vở, mực, thước kẻ ... Hướng dẫn phụ huynh dựa vào mẫu chữ ở vở tập viết để kiểm tra và thường xuyên quan tâm sửa chữa các sai sót cho con em mình.

Quán triệt trong giáo viên tầm quan trọng của phân môn Tập viết, Chính tả, Tập làm văn trong môn Tiếng Việt ở trường tiểu học, để từ đó giáo viên có ý thức trách nhiệm và sự quan tâm đúng mực khi dạy học các giờ này.

Tổ chức cho mỗi giáo viên tự nêu được tầm quan trọng của việc rèn luyện chữ viết cho học sinh đối với chất lượng các môn học khác, từ đó hàng ngày giáo viên thường xuyên có ý thức quan tâm  rèn chữ viết cho các em.

Thông qua giáo viên chủ nhiệm lớp, hoạt động Đội, Sao nhi đồng… tuyên truyền trong học sinh tác dụng của việc rèn chữ viết đẹp đối với các môn học khác và việc hình thành nhân cách của các em sau này.

Phát động phong trào học tập gương rèn chữ viết của các danh nhân nước ta như: Cao Bá Quát, Nguyễn Văn Siêu... để từ đó khơi dậy trong các em lòng say mê và ý thức luyện chữ.

II-  CHỈ ĐẠO DẠY HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP VIẾT

Với mục đích, nhiệm vụ quan trọng như vậy nên việc tổ chức dạy học tốt phân môn Tập viết được đặt lên hàng đầu đối với mỗi giáo viên.

Trước hết để giúp giáo viên tổ chức dạy học tốt phân môn Tập viết, nhà trường đã đi sâu triển khai chuyên đề “Đổi mới Phương pháp dạy học Tập viết”. Qua chuyên đề đã củng cố cho giáo viên về các biện pháp dạy học chủ yếu trong giờ Tập viết. Đó là phải có các biện pháp kĩ thuật phù hợp để hướng dẫn cho học sinh viết chữ cái, chữ, câu đoạn, bài; cách viết liền mạch, cách đặt dấu thanh; Chấm chữa bài tập viết cho các em một cách cụ thể, giúp các em tự rút ra được ưu, nhược của mình để tự khắc phục.

Ngoài ra, nhà trường đã đồng thời thực hiện nhiều biện pháp tích cực tác động hỗ trợ cho giáo viên như xây dựng môi trường học tập giáo dục phù hợp với từng khối lớp đặc biệt là lớp 1-2-3; tăng cường thiết bị dạy học; tạo điều kiện cho đội ngũ của mình học tập chuyên môn nghiệp vụ; tăng cường kiểm tra đánh giá chất lượng dạy học và giáo dục ... của đội ngũ.

III- TIẾN HÀNH TỐT CÔNG TÁC CHỈ ĐẠO CỦA BAN GIÁM HIỆU:

Để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh, ngay từ đầu năm học chúng ta tổ chức phát động phòng trào rèn chữ viết đẹp trong toàn trường. Thành lập ban chỉ đạo. Xây dựng kế hoạch hoạt động cụ thể, rõ ràng. Phân công trách nhiệm cho các thành viên trong ban chỉ đạo. Đề ra yêu cầu cụ thể trong các đợt kiểm tra.

Ngoài ra, yêu cầu mỗi học sinh lớp Một phải có một bảng mẫu chữ thường; học sinh lớp Hai, Ba, Bốn, Năm có một bảng mẫu chữ thường và chữ hoa lồng trong giấy bóng để tập tô theo mẫu chữ. Nhờ đó mà chữ viết của các em mềm mại hơn, đẹp hơn.

Tổ chức kiểm tra theo định kì bốn đợt, trong đó đợt 1và đợt 3 Ban chỉ đạo chỉ kiểm tra xác suất một số lớp để nắm tình hình, có sự bổ sung, điều chỉnh kế hoạch. Đợt 2 và 4 chúng tôi yêu cầu ban kiểm tra phải kiểm tra, cân nhắc chặt chẽ để xếp theo thứ tự từ 1 đến 12 lớp, không có sự đồng thứ giữa các lớp. Phải tìm ra được những ưu điểm và tồn tại, nguyên nhân dẫn đến tồn tại, chỉ ra biện pháp khắc phục cụ thể  cho từng lớp qua mỗi đợt kiểm tra.

Tổ chức cho giáo viên nghiên cứu từ thực tế để chọn màu mực phù hợp, bút, vở có chất lượng và được thống nhất trong toàn trường.

IV- TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG BIỆN PHÁP KĨ THUẬT CHO GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHỮ VIẾT:

1. Đối với đội ngũ giáo viên:

Muốn học sinh viết đúng, viết đẹp người giáo viên phải  tích cực, nhiệt tình, kiên trì, chịu khó, có phương pháp khoa học và kinh nghiệm đã được đúc kết trong quá trình rèn học sinh. Muốn dạy cho học sinh kĩ năng viết chữ đúng yêu cầu, luyện cho học sinh viết chữ ngày càng đẹp; ngoài việc nắm vững nội dung phương pháp dạy học, giáo viên còn cần có năng lực thẩm mĩ để cảm nhận được vẻ đẹp của chữ viết, có khả năng viết chữ đẹp để học sinh noi theo. Vì thế, trong từng năm học ,  tổ chức các tiết thao giảng, mở các chuyên đề, hội thảo về phương pháp dạy và học phân môn Tập viết, Chính tả để giáo viên có điều kiện trao đổi tìm ra những biện pháp tối ưu nhất giúp đỡ học sinh viết đúng, viết đẹp.

Để làm gương cho học sinh, ngoài việc yêu cầu giáo viên phải viết đúng, viết đẹp bất kì mọi lúc, mọi nơi;  chúng tôi đã chỉ đạo thống nhất cách trình bày bảng của giáo viên ở từng phân môn và thể loại bài dạy. Cách trình bày ở bảng của giáo viên cũng là  cách trình bày ở vở của học sinh. Đây là vấn đề có tính quyết định, là nền tảng vững chắc cho việc thực hiện phong trào vở sạch chữ đẹp của nhà trường. Việc ghi và trình bày bảng lớp luôn đòi hỏi những yêu cầu về tính khoa học (nội dung chính xác), tính sư phạm (có tác dụng giảng dạy và giáo dục) và tính thẩm mĩ (viết chữ và trình bày đẹp).

Muốn thực hiện tốt những yêu cầu trên, người giáo viên cần thường xuyên có ý thức luyện tập, rút kinh nghiệm trong viết chữ và trình bày bảng sao cho đạt hiệu quả cao nhất.

Mục đích quan trọng của việc dạy viết là học sinh viết đúng mẫu chữ quy định, có kĩ năng viết nhanh, viết đẹp và biết trình bày một bài viết sạch sẽ. Do vậy, trong quá trình tổ chức bồi dưỡng giáo viên chúng tôi đã chú trọng bồi dưỡng cho giáo viên nắm chắc các yêu cầu sau:

- Tên gọi các nét cơ bản trong khi hướng dẫn học sinh: nét thẳng (thẳng đứng, thẳng ngang, thẳng xiên); nét cong (cong kín, cong hở, cong phải, cong trái); nét móc (móc xuôi trái, móc ngược phải, móc hai đầu); nét khuyết (khuyết xuôi, khuyết ngược) và nét hất.

Biện pháp thực hiện chủ yếu là luyện viết từ dễ đến khó theo từng nhóm chữ. Người giáo viên phải nắm chắc các nhóm chữ viết để rèn luyện dứt điểm,  đúng trọng tâm. Cụ thể như sau:

* Đối với chữ viết chữ thường có thể chia thành các nhóm sau:

+ Nhóm có nét móc: n, m, i, u, ư, v, r, t.

+ Nhóm có nét khuyết: l, b, h, k, g, y.

+ Nhóm có nét cong và có dấu mũ: a, ă, â, o, ô, ơ, e, ê ...

+ Nhóm các chữ ghép: nh, kh, ch, ngh, ng, ph.

*  Các nhóm chữ viết hoa cũng tương tự theo cấu tạo nét giống nhau với mức độ từ dễ đến khó, giáo viên phải lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp.

Ví dụ:

+ Khi dạy nhóm chữ:  A, Ă, Â, N, M.

Nhóm chữ viết hoa này chủ yếu tạo bởi nét cong và sự phối hợp hay biến điệu của những nét cong. Vì vậy khi dạy cần luyện kĩ cách điều khiển đầu bút để tạo nét cong cho đúng mẫu...

* Đối với chữ số: Việc luyện viết chữ số có phần thuận lợi hơn chữ viết vì cấu tạo của các số  chỉ gồm các nét thẳng và nét cong là chủ yếu. Giáo viên có thể tiến hành lần lượt các chữ số kiểu 1, kiểu 2 theo mẫu, hoặc luyện viết trước các chữ số ở nhóm có nhiều nét thẳng, sau đó đến nét cong.

Đặc biệt cần tập trung kiểm soát và tăng cường việc bồi dưỡng cho giáo viên cách chấm  chữa bài trong vở Tập viết và Chính tả. Việc chấm chữa bài cho học sinh trong vở Tập viết, Chính tả thường phải căn cứ vào mục đích, yêu cầu đặt ra cho từng bài học theo quy trình, chương trình của từng khối lớp, giáo viên bắt kỹ lỗi các nét cơ bản ở bài tập viết. Ở bài chính tả, ngoài việc bắt lỗi như trên, giáo viên phải kiểm tra chặt chẽ hơn qui trình nối nét, cách đánh dấu thanh, các dấu phụ.

Qua việc chấm bài, giáo viên giúp học sinh tự nhận thức được những ưu điểm để phát huy, thấy rõ những thiếu sót để khắc phục, sửa chữa; kịp thời động viên những cố gắng nỗ lực của từng học sinh khi viết chữ.

Bên cạnh việc chấm (bắt lỗi quy trình, nối nét, cách đánh dấu thanh, dấu phụ) giáo viên cần chú ý kết hợp chữa lỗi và đồng thời ghi lời nhận xét (ngắn gọn) để thể hiện sự biểu dương hay góp ý, yêu cầu về chữ viết đối với học sinh. Đây là một trong những yêu cầu nghiêm ngặt của nhà trường buộc giáo viên phải thực hiện.

2. Đối với học sinh:

Thường xuyên làm tốt công tác giáo dục đạo đức, nâng cao ý thức rèn chữ viết cho học sinh, thông qua công tác chủ nhiệm lớp, các hoạt động của Đội và Sao nhi đồng… Bồi dưỡng cho các em tính kiên trì, chịu khó trong học tập cũng như việc luyện chữ viết. Thường xuyên chăm lo rèn luyện cho các em nền nếp viết chữ rõ ràng và sạch đẹp.

Muốn vậy, giáo viên cần thường xuyên quan tâm hướng dẫn, nhắc nhở các em một số mặt chủ yếu dưới đây:

- Chuẩn bị và sử dụng hợp lí các đồ dùng học tập như: bảng con, phấn trắng, khăn lau, vở Tập viết, bút chì, bút mực, ….

- Thực hiện đúng quy định khi viết chữ từ tư thế ngồi viết, cách cầm bút, cách để vở, xê dịch vở khi viết, … cho đến cách trình bày bài.

Trên cơ sở hướng dẫn của giáo viên, các em thường xuyên rèn luyện tư thế của mình khi viết. Ngồi viết phải ngay ngắn, lưng thẳng, không tì ngực vào mép bàn, đầu hơi cúi, hai mắt cách mặt vở 25 - 30 cm. Cánh tay trái đặt trên mặt bàn bên trái vở, bàn tay trài tì vào mép vở giữ vở không xê dịch khi viết. Cánh tay phải cùng ở trên mặt bàn... Khi viết, các em phải cầm bút và điều khiển bút viết bằng ba ngón tay (Ngón trỏ, ngón cái, ngón giữa) của bàn tay phải. Đầu ngón tay trỏ đặt ở phía trên, đầu ngón tay cái giữ bên trái. Phía bên phải của đầu bút tựa vào cạnh đốt đầu ngón tay giữa. ..

Khi viết đặt vở nghiêng so với mép bàn một góc khoảng 30 ⁰ nghiêng về bên phải.

V – BIỆN PHÁP TĂNG CƯỜNG ĐIỀU KIỆN CƠ SỞ VẬT CHẤT PHỤC VỤ CHO VIỆC RÈN CHỮ VIẾT CỦA HỌC SINH VÀ GIÁO VIÊN.

Rèn kĩ năng viết cho học sinh là một quá trình lâu dài, phức tạp và đòi hỏi sự nỗ lực cố gắng của cả giáo viên và học sinh. Đặc biệt là kĩ năng viết chữ đẹp. Đây là một kĩ năng không phải tự nhiên mà có, đòi hỏi sự chăm lo rèn luyện thường xuyên cho các em, phải dạy cho các em một cách có định hướng và có kế hoạch.

Ngoài những biện pháp nói trên, học sinh còn cần có những điều kiện thuận lợi khác hỗ trợ. Đó là:

Đối với nhà trường: Phòng học có đủ ánh sáng cho mọi học sinh ngồi học theo quy định của vệ sinh học đường. Để đảm bảo đủ ánh sáng trong mùa đông, chúng tôi đã bắt 4 bóng đèn / phòng học.

Bàn ghế đúng quy cách, vừa tầm với học sinh, mỗi bàn chỉ có hai chỗ ngồi. Bảng lớp đạt tiêu chuẩn chống loá, treo ở độ cao vừa phải, cạnh dưới của bảng ngang tầm đầu của học sinh ngồi trong lớp.

Trang bị cho mỗi lớp một tủ đựng sách vở, học cụ dùng chung.

Đối với giáo viên: Có bảng mẫu chữ viết theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có bộ chữ mẫu để giáo viên minh hoạ.

Đối với học sinh: Đồ dùng học tập phải đầy đủ như giấy, vở, bút, bảng con, phấn, thước... đạt tiêu chuẩn quy định. Thống nhất sử dụng một loại mực (mực xanh); một loại bút viết (bút viết nét hoa), một loại vở  có chất lượng cao, không bị nhoè khi viết. Mỗi học sinh có một bảng chữ mẫu để tô được lồng trong giấy bóng theo quy định cụ thể cho từng khối lớp.

VI – BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH TỐT PHONG TRÀO THI ĐUA VÀ TỔ CHỨC HỘI THI VIẾT CHỮ ĐẸP TRONG NHÀ TRƯỜNG:

Kinh nghiệm cho thấy, nếu chỉ dạy chữ qua các giờ học chính khoá thì mới chỉ dừng lại ở mức độ rèn học sinh viết đúng. Muốn học sinh có chữ viết đẹp, giáo viên cần phải sử dụng thời gian ngoài giờ lên lớp để tổ chức cho học sinh tự rèn luyện chữ viết của mình. Đồng thời phải xây dựng được phong trào thi đua Viết chữ đẹp trong toàn trường. Chính vì thế nên đầu năm học nhà trường phối kết hợp với Liên đội tổ chức phát động phong trào thi đua " Giũ vở sạch - Viết chữ đẹp" trong toàn trường. Phong trào được duy trì trong suốt năm học. Tổ chức kiểm tra theo các đợt kiểm tra định kì và đột xuất.

Hàng tuần, hàng tháng thông qua các buổi chào cờ, sinh hoạt tập thể, hội họp…  có những nhận xét đánh giá cụ thể về phong trào luyện viết chữ trong giáo viên, học sinh.

Chọn những học sinh có chữ viết đẹp, mỗi tuần có một bài viết để nhà trường nhân bản gửi về các lớp để các em có điều kiện tham khảo, học tập chữ viết của bạn.

VII –  TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHỈ ĐẠO PHONG TRÀO "GIỮ VỞ SẠCH - VIẾT CHỮ ĐẸP"

Chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm thực hiện nghiêm túc công tác chấm chữa. Đặc biệt là Tập viết, Chính tả và Tập làm văn. Sau đó ghi kết quả của từng học sinh ở mỗi tuần vào sổ theo dõi chấm chữa và có công bố rõ ràng cho học sinh để các em kịp thời sửa chữa, khắc phục sai sót đồng thời động viên, khích lệ tính thi đua của trẻ.

Ban giám hiệu nhà trường kiểm tra thường xuyên bằng nhiều hình thức: nghe báo cáo, kiểm tra đột xuất bài viết; kiểm tra chữ viết thông qua kiểm tra vở Tập viết, Chính tả, Luyện viết chữ đẹp của giáo viên và học sinh để nắm bắt chính xác những thông tin, kịp thời tuyên dương những em có chữ viết đẹp, có sự tiến bộ trong các giờ chào cờ đầu tuần để động viên phong trào.

Tổ chức đánh giá phong trào "Vở sạch chữ đẹp" theo từng đợt, từng học kì và cả năm học một cách nghiêm túc, chặt chẽ. Trong đó tiêu chí đánh giá về chất lượng chữ viết được đặt lên hàng đầu.

Kết thúc mỗi năm học, giáo viên, tổ chuyên môn và nhà trường tổ chức rút kinh nghiệm, chọn những bài tập viết đẹp lưu giữ lại phòng truyền thống của nhà trường để làm tư liệu nhân rộng phong trào cho những năm tiếp theo.